Mens, geen struisvogel

Ieder van ons maakt deel uit van het sociale organisme en is buiten dat sociale organisme zonder betekenis of bestaansgrond. Enerzijds heeft ieder van ons veel, zo niet alles, te danken aan het sociale geheel waarvan we deel zijn. Anderzijds rust op ieder bewust levend mens de verplichting om zelf ook ‘iets’ voor dat sociale geheel te betekenen.

Naast datgene wat we (kunnen) doen in onze directe omgeving - daar ligt immers het concrete gebied waar we onze vaardigheden kunnen inzetten - is er ook ‘het grote geheel’, onder meer het ‘toneel’ van de wereldpolitiek. “Minder makkelijk te beïnvloeden” zult u zeggen, en dat is ook zo. Maar toch: wij zijn er deel van en kunnen het niet wegstrepen als een gebied waar we niets mee te maken willen hebben. Het behoort immers tot de eigenschappen van de mens dat hij geen struisvogel is.

Om op een passende wijze invulling te geven aan de verantwoordelijkheid die ieder bewust mens in deze tijd heeft omdat hij deel van het grote geheel is, kunnen ook vaardigheden ontwikkeld en beoefend worden. Interesse en onbevangen waarnemen zijn de eerste vereisten, waarmee we ons onttrekken aan het meelopen met de publieke opinie want wie onbevangen is laat zich niet leiden door de vraag of zijn waarnemingen wel of niet stroken met bestaande meningen of standpunten. Onbevangenheid werkt ook preventief op de pijn die de een of de ander kan ervaren wanneer een waarneming zou moeten leiden tot het bijstellen van zijn tot dusverre gevormde oordeel - al is het in objectieve zin ook waar dat veel dat anno 2002 in onbevangenheid waargenomen kan worden uitermate pijnlijk is.

Interesse en onbevangenheid zijn wel het minste dat nu van de mens gevraagd is. Daarop kan worden voortgeborduurd door het denkend onderzoeken van datgene wat interesse en onbevangenheid aan waarnemingen oplevert. Een studie van de geschiedenis is daarbij een dankbaar middel om ook de ontwikkelingen in onze tijd te begrijpen.

Dat de ontwikkelingen in de wereldpolitiek zouden verlopen zoals zij nu verlopen, is ondenkbaar wanneer zij door veel mensen zouden worden begrepen. In dit licht is iedere inspanning die de individuele mens zich op dit gebied getroost een hele concrete bijdrage aan het grote geheel.

(jh) Oorspronkelijk gepubliceerd in Driegonaal, jrg.26, nr.3