Koop - lening - schenking

Economisch beschouwd zijn er slechts drie manieren om geld te gebruiken mogelijk. Je kunt het besteden, lenen of wegschenken. Geld ‘sparen’ is iets dat geen economische betekenis heeft. Sparen betekent in economische termen: lenen. Wanneer ik 100 spaar bij de bank, heb ik gewoon 100 aan de bank geleend. Net zoals ‘verstrekken’ is ‘sparen’ een overbodig concept. Het verwart slechts het denken.

Met Koop, Lening en Schenking worden in de economie heel bepaalde dingen bedoeld. Economisch gezien vindt een aankoop plaats wanneer geld wordt geruild tegen een waar. De waren worden consumptiegoederen en het geld is besteed. Als geld niet een tussenpositie zou innemen op het moment van aankoop, hadden we kunnen zien dat waren tegen elkaar geruild zouden worden. In plaats van dat we zien hoe 3 wordt geruild tegen een boek, zouden we wortelen ter waarde van 3 zien. Geld dat wordt gebruikt voor een aankoop, koopgeld, weerspiegelt de ruil van waren tegen waren - een evenredige uitwisseling van waarden. Op dezelfde manier verschijnt schenkgeld wanneer ik mijn wortelen aan iemand geef zonder daarvoor iets terug te ontvangen. Hier vindt een niet-evenredige uitwisseling van waarden plaats. Leengeld is het ware geld, is de essentie van wat geld is. Koopgeld wordt gekarakteriseerd door het feit dat het gebonden is in het gebied van de natuur, van consumptiegoederen en van evenredige ruil. Schenkgeld verlaat het gebied van de natuur en trekt naar dat van de geest. Het wordt weggeschonken en als gevolg daarvan kan de geest de aarde betreden - zoals bijvoorbeeld gebeurt wanneer kinderen onderwijs krijgen. Wie zou ooit overwegen een kind de kosten van het onderwijs in rekening te brengen? Het wordt hem geschonken. Tussen deze twee (tussen koopgeld en schenkgeld – vert.) ligt een gebied waarbinnen waarde wordt geschapen die de evenredigheid te boven gaat maar nog niet wordt weggeschonken. Ik noem dit semi-evenredigheid. Deze waarde verschijnt (in de vorm van rente) omdat er gebruik wordt gemaakt van het geld, terwijl het zogezegd in de sfeer van de lening vertoeft. Het wordt niet verstopt in een matras maar wordt aan het werk gezet. Ik noem leengeld het geld van het geld omdat het verschijnt dankzij een proces dat we al hebben beschreven in de ontwikkeling van valuta.

Een zuivere koop, die volledig evenredig is, bestaat in de praktijk niet. In iedere koop is een element van semi-evenredigheid, dat wil zeggen geld dat kan worden gebruikt om nieuwe waren te produceren maar niet om deze in consumptiegoederen te veranderen. Het economisch proces zoekt altijd de geest - en wil zich verwijderen van de natuur. Deze permanente tendens doet kapitaal verschijnen, valuta en niet-evenredigheid. Geld tendeert altijd naar niet-evenredigheid, naar schenken. Zodat zoals een zuivere koop niet mogelijk is ook een zuivere lening niet mogelijk is. In het geval van een ruil, creëert de ruil zelf waarde en leidt de koop zo onvermijdelijk over in een lening. Lenen, het gebruiken van geld om waren te produceren, creëert ook waarde. Deze waarde leidt het lenen over tot schenken. Geld is onderhevig aan een permanente tendens om tot schenking te worden. Terwijl het dus onmogelijk is om van een zuivere koop of een zuivere lening te spreken, is het wel mogelijk om van een zuivere schenking te spreken, in de zin dat er geen waarde wordt geschapen wanneer geld weggeschonken wordt of, om het preciezer te zeggen, de waarde die geschapen wordt is onmeetbaar. Geld verschijnt vanuit de natuur (koopgeld), wordt door de mens aan het werk gezet (leengeld) en verdwijnt in de geest (schenking). In de handen van degene die het geld geschonken krijgt, wordt schenkgeld koopgeld, en zo is de kringloop rond.

Geld weerspiegelt het economische proces. In zoverre geld het economisch proces op geen enkele manier verandert, zou men zich af kunnen vragen waarom het bestaat. Het doel van geld is om de mens te emanciperen van de natuur. Het economisch proces zoals dit oorspronkelijk is beschreven, is een proces waarin de mens, om het zo te zeggen, zichzelf vindt. Door geld en de drie manieren waarop geld gebruikt kan worden, kan men het economisch proces heel bewust en op ieder punt betreden. Dit maakt het mogelijk om de samenleving zodanig te organiseren dat dit proces helder tot uitdrukking komt.

Dit is een fragment uit: Christopher Houghton Budd, Economische schetsen, Nearchus 2010, ISBN 9789073310629