Vrijheid

Een vrij mens is een mens die vanuit zelf verworven inzicht handelt, die doet wat hij/zij zelf ten diepste werkelijk wil. Het mooie daarvan is dat het iedereen ten goede komt, want als je echt vanuit inzicht handelt, dan handel je in overeenstemming met het geheel waar we allemaal deel van uitmaken, dan lever jij op dat moment de best mogelijke bijdrage aan dat geheel, die binnen jouw vermogen ligt.

Echt vrij handelen is daarom nooit in tegenspraak met echt sociaal handelen: integendeel, een echt vrije handeling is altijd ook echt sociaal.

De vrijheid die ik hier beschrijf is natuurlijk een ideaal: niemand van ons is al helemaal vrij. Als je eerlijk naar jezelf en naar de mensen om je heen kijkt, zie je dat we ons in veel gevallen nog niet laten leiden door zelf verworven inzicht, maar door bijvoorbeeld (onbewuste) groepsnormen, gewoontes, gevoelens als angsten, begeerten, zelfzucht, machtswellust, eerzucht… niet zo mooi allemaal. En toch schuilt in ieder van ons ook een vrije kern die verder ontwikkeld kan worden, en dat proces bewust ter hand te nemen, is zeker het allerbelangrijkste wat een mens kan doen. Makkelijk is dat niet; er zijn veel innerlijke en uiterlijke hindernissen die een mens ervan af kunnen houden om zijn vrijheid verder te ontwikkelen. Om maar een paar uiterlijke te noemen: groepsdwang, modes, reclame, geld (wat doen mensen niet allemaal omwille van het geld…), verkeerde wetten en regels. Je lijkt soms machteloos tegenover al deze factoren, en de onvrijheid in de wereld en in jezelf lijkt de strijd dan te winnen en de vrijheid te overvleugelen.

We hebben daarom dringend behoefte aan nieuwe samenlevingsvormen waarin mensen elkaar aansteken en versterken op hun weg van zelfbevrijding, zodat de kracht van de vrijheid kan groeien en het vertrouwen toeneemt in de goede mogelijkheden die we allemaal in ons hebben. Een echte (staats-)vrije school schept zo’n vorm. De leraren staan als zelfstandig ‘ondernemers’ in de school: ze besturen deze zelf en ze volgen hun eigen, zelf verworven inzicht bij het onderwijzen van hun leerlingen. De leerlingen krijgen dus dag in, dag uit het levende voorbeeld van volwassenen die de ontwikkeling van vrijheid beoefenen. Als er iets is dat alle betrokkenen voldoening, diepe bevrediging en vooral ook veel plezier kan geven…!

Uit: Voeten op de grond, idealen in het hart, Wouter & Kathinka Kamphuis, Nearchus 2024, ISBN 9789492326973